INFOdoradca+ Informacje o zawodach - Powiatowy Urząd Pracy w Piotrkowie Trybunalskim

Mechanik samochodów ciężarowych 723104

• Mechanik pojazdów.
• Mechanik pojazdów ciężarowych.
• Mechanik samochodów.

W Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie:

• 7231 Motor vehicle mechanics and repairers.

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

• Sekcja G – Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle.

Notka metodologiczna

Opis informacji o zawodzie opracowano na podstawie:

• analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz źródeł internetowych,
• analizy opisu zawodu zamieszczonego w wyszukiwarce opisów zawodów na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia,
• badań ankietowych prowadzonych w projekcie INFODORADCA+ w marcu 2019 r.,
• zebranych opinii od recenzentów, członków panelu ewaluacyjnego oraz zespołu ds. walidacji i jakości informacji o zawodach.

Autorzy i eksperci opiniujący

Zespół Ekspercki:

• Wojciech Gostomski – Doradca Consultants Ltd. sp. z o.o., Gdynia.
• Marcin Kowalik – Centrum Edukacji Zawodowej, Stalowa Wola.
• Jarosław Nawara – Truck Support s.c., Błonie.

Zespół ds. walidacji i jakości informacji o zawodzie:

• Anna Będzińska – Doradca Consultants Ltd. sp. z o.o., Gdynia.
• Joanna Gralak-Merchel – Doradca Consultants Ltd. sp. z o.o., Gdynia.
• Włodzimierz Walkusz – Doradca Consultants Ltd. sp. z o.o., Gdynia.
• Krzysztof Symela – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Ireneusz Woźniak – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.

Recenzenci:

• Tadeusz Budzisz – Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego, Stare Lubiejewo.
• Roman Kępiński – Zespół Szkół Rolniczych CKP w Grodkowie, Grodków.

Panel ewaluacyjny – przedstawiciele partnerów społecznych:

• Anna Frankowska – Ogólnopolski Związek Pracodawców Transportu Drogowego, Warszawa.
• Radosław Niemczewski – Centrum Kształcenia Praktycznego, Pleszew.

Data (rok) opracowania opisu informacji o zawodzie: 2019 r.

Mechanik samochodów ciężarowych przeprowadza diagnostykę, obsługę, naprawę i konserwację ⁸ wszelkiego rodzaju samochodów ciężarowych ¹⁸, ich układów ²⁵, podzespołów ¹⁵ i zespołów ²⁹, zgodnie z dokumentacją techniczną i wymogami producentów oraz dokonuje kontroli ogólnego stanu technicznego pojazdu.

Opis pracy

Mechanik samochodów ciężarowych odpowiedzialny jest za obsługę techniczną samochodów ciężarowych. Zajmuje się ich diagnozowaniem oraz naprawianiem usterek. Identyfikuje rodzaj pojazdu, jego układ napędowy, kierowniczy, hamulcowy, zawieszenia, typ silnika, układ zasilania i elektryczny.

Przeprowadza prace konserwacyjne oraz wymianę materiałów, płynów i części eksploatacyjnych. Kontroluje ogólny stan techniczny, określa rodzaj oraz miejsce ewentualnego uszkodzenia, dokonuje weryfikacji uszkodzonych zespołów i podzespołów, wykonuje naprawy, sprawdza prawidłowość działania poszczególnych układów, podzespołów i zespołów oraz samochodu ciężarowego jako całości, przeprowadza rozruch ¹⁷ samochodu ciężarowego oraz czynności regulacyjne.

Prace wykonuje, bazując na swojej wiedzy i doświadczeniu oraz w oparciu o dokumentację techniczną producentów, wykorzystując specjalistyczny sprzęt diagnostyczny. Mechanik jest zawodem o charakterze usługowym.

Sposoby wykonywania pracy

W swojej pracy mechanik samochodów ciężarowych stosuje odpowiednie procedury oraz metody dotyczące m.in.:

• organizowania stanowiska pracy zgodnie z obowiązującymi wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska,
• przyjmowania samochodów ciężarowych do obsługi i naprawy,
• wyszukiwania usterek za pomocą specjalistycznego sprzętu,
• demontażu i montażu części, podzespołów i zespołów samochodów ciężarowych oraz ich weryfikacji,
• wykonywania napraw układów, podzespołów i zespołów samochodów ciężarowych,
• doboru i zastosowania odpowiednich części zamiennych oraz materiałów eksploatacyjnych,
• zabezpieczania i segregacji zużytych części oraz materiałów eksploatacyjnych przeznaczonych do utylizacji,
• przeprowadzania rozruchu oraz prób działania po naprawie,
• przeprowadzania konserwacji i zabezpieczeń antykorozyjnych podwozi i nadwozi samochodów ciężarowych,
• sprawdzania poprawności działania wszelkich mechanizmów oraz elektrycznych i elektronicznych urządzeń kontrolnych i pomocniczych,
• kontrolowania jakości wykonanych prac obsługowo-naprawczych podczas jazd próbnych,
• wykonywania rozliczeń kosztów usług w zakresie diagnostyki, obsługi, naprawy i konserwacji samochodów ciężarowych,
• prowadzenia dokumentacji wykonanych napraw,
• pełnienia roli doradczej dla klienta w zakresie prawidłowej eksploatacji samochodów ciężarowych.

Więcej szczegółowych informacji znajduje się w sekcjach: 3.1. Zadania zawodowe oraz 3.2, 3.3 i 3.4. Kompetencje zawodowe.

Warunki pracy

Praca mechanika samochodów ciężarowych może być wykonywana w warsztatach obsługowo-naprawczych, halach produkcyjnych, garażach, innych pomieszczeniach przystosowanych do obsługi i naprawy samochodów ciężarowych, wyposażonych np. w kanał naprawczy ⁶ oraz na wolnym powietrzu. Praca wykonywana jest najczęściej w pozycji stojącej, bardzo rzadko w pozycji leżącej, jeśli naprawa samochodu ciężarowego lub środowisko pracy tego wymaga. Oświetlenie w miejscu pracy powinno posiadać parametry pozwalające na dobrą widoczność w całej hali naprawczej, jak i w miejscu, gdzie naprawiane są określone zespoły.

Mechanik samochodów ciężarowych pracuje najczęściej w warsztacie, czyli swoim miejscu pracy. Czasami w przypadku wystąpienia nagłych uszkodzeń lub awarii może również pracować w terenie (naprawa uszkodzonego lub unieruchomionego samochodu ciężarowego) lub na placu magazynowym.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.1. Możliwości podjęcia pracy w zawodzie.

Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy

Mechanik pojazdów ciężarowych w działalności zawodowej wykorzystuje m.in.:

• podnośniki, żurawie, zawiesia ²⁸,
• kanał naprawczy z instalacją nawiewną ⁴ i wyciągową ⁵,
• narzędzia monterskie specjalistyczne i ogólnego przeznaczenie (różnego rodzaju klucze monterskie, klucze dynamometryczne ⁷, wkrętaki, wkrętaki giętkie ²⁶, szczypce),
• narzędzia specjalne (różnego rodzaju ściągacze, blokady, szczypce do pierścieni osadczych ¹⁴),
• narzędzia skrawające (wiertła, gwintowniki ³, narzynki ¹¹, noże),
• wiertarki, wkrętarki,
• odsysarki i zlewarki oleju,
• sprężarki,
• analizatory spalin ¹, dymomierze ²,
• testery diagnostyczne ²⁴ oraz ich złącza nienormalizowane i złącza standardu OBD II/EOBD ¹²,
• komputery i laptopy z odpowiednim oprogramowaniem i osprzętem do przeprowadzania diagnostyki samochodów ciężarowych,
• przyrządy pomiarowe (suwmiarki ¹⁹, mikrometry ¹⁰, średnicówki ²¹, szczelinomierze ²⁰, mierniki uniwersalne).

Organizacja pracy

Mechanik samochodów ciężarowych, w zależności od miejsca pracy, wykonywanych zadań i liczby zatrudnionych osób w zakładzie, może swoją pracę wykonywać indywidualnie lub w zespole 2-, 3-osobowym pod nadzorem brygadzisty/mistrza. Osoby w tym zawodzie zazwyczaj pracują w systemie jedno- lub dwuzmianowym w stałych godzinach pracy. Praca w ciągu zmiany trwa 8 godzin.

W zakładach pracy o ruchu ciągłym (np. miejskie zakłady komunikacyjne, fabryki samochodów ciężarowych) wymagana może być praca trójzmianowa. Formą zatrudnienia jest zazwyczaj umowa o pracę.

Podczas wykonywania swojej pracy mechanik samochodów ciężarowych ma styczność z klientem. Zazwyczaj od użytkownika samochodu ciężarowego uzyskuje pierwsze i niezbędne informacje na temat stanu technicznego, ewentualnych usterek i awarii oraz uwagi dotyczące nieprawidłowego działania czy problemów z eksploatacją. Przełożonym mechanika samochodów ciężarowych jest mistrz lub kierownik serwisu (w zależności od miejsca pracy).

Mechanik samochodów ciężarowych ma także kontakt z doradcą serwisowym w celu zakupów części niezbędnych do dokonania naprawy samochodu ciężarowego oraz z podwykonawcami, m.in. firmami specjalizującymi się w regeneracjach podzespołów i zespołów samochodów ciężarowych (np. wałów korbowych, tulei cylindrowych, pomp wtryskowych, przekładni kierowniczych, przekładni hydraulicznych, sprężarek itp.).

Sposób komunikacji mechanika samochodów ciężarowych z poszczególnymi osobami ma najczęściej charakter ustny. W dużych warsztatach informacje na temat stanu samochodu ciężarowego mechanik samochodów ciężarowych otrzymuje czasem w formie pisemnej na protokole zlecenia.

Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka

Mechanik samochodów ciężarowych może być narażony m.in. na:

• urazy spowodowane przewróceniem, poślizgnięciem się na śliskiej nawierzchni (np. rozlany płyn eksploatacyjny), wpadnięciem do kanału naprawczego,
• urazy na skutek skaleczeń, otarć, zakłuć, zgnieceń, przytrzaśnięć, uderzeń, porażenia prądem elektrycznym,
• zranienia przez sprzęt wykorzystywany w warsztacie (np. podnośniki), obracające się części pojazdów, a także przez spadające części bądź narzędzia,
• przepukliny albo urazy kręgosłupa związane z koniecznością podnoszenia ciężkich części lub podzespołów albo pracą w wymuszonej pozycji ciała,
• poparzenia poprzez kontakt z mocno nagrzanymi elementami pojazdu (np. układ wydechowy) lub kwasami (np. elektrolit w akumulatorze),
• zaburzenia układu nerwowego wynikające z długotrwałego przebywania w nadmiernym hałasie spowodowanym pracą silnika,
• podrażnienia, zapalenia skóry, zmiany trądzikowe oraz uczuleniowe będące rezultatem kontaktu z preparatami czyszczącymi, substancjami zapobiegającymi zamarzaniu, olejami napędowymi i olejami mineralnymi, benzyną, płynem hamulcowym,
• zatrucia spalinami zawierającymi tlenek węgla, tlenki siarki, tlenki azotu, aldehydy.

Wśród chorób mogących wystąpić w zawodzie mechanik samochodów ciężarowych można wyróżnić:

• choroby układu ruchu związane m.in. z nadmiernym obciążeniem wysiłkiem fizycznym, statycznym obciążeniem układu ruchu, wykonywaniem ruchów monotypowych, nieprawidłowym podnoszeniem dużych ciężarów,
• pylicę płuc spowodowaną pyłami przemysłowymi,
• przewlekłą obturacyjną chorobę płuc spowodowaną pyłami lub gazami drażniącymi, takimi jak: dymy spawalnicze, spaliny silnikowe, pary czynników chemicznych itp.,
• astmę,
• choroby skóry spowodowane czynnikami o działaniu alergizującym lub drażniącym, np. tworzywa sztuczne, żywice, akrylany, oleje itp.

Wymagania psychofizyczne

Dla pracownika wykonującego zawód mechanik samochodów ciężarowych ważne są:

w kategorii wymagań fizycznych

• silna budowa ciała,
• ogólna wydolność fizyczna,
• sprawność układu oddechowego,
• sprawność układu kostno-stawowego,
• sprawność układu mięśniowego,
• sprawność narządu wzroku,
• sprawność narządu słuchu,
• sprawność zmysłu węchu;

w kategorii sprawności sensomotorycznych

• ostrość słuchu,
• ostrość wzroku,
• rozróżnianie barw,
• powonienie,
• koordynacja wzrokowo-ruchowa,
• spostrzegawczość,
• zręczność rąk,
• zręczność palców;

w kategorii sprawności i zdolności

• zdolność koncentracji uwagi,
• podzielność uwagi,
• uzdolnienia techniczne,
• szybki refleks i adekwatna reakcja,
• wyczucie czasu,
• rozumowanie logiczne,
• zdolność podejmowania szybkich i trafnych decyzji,
• współdziałanie i współpraca w zespole (grupie);

w kategorii cech osobowościowych

• gotowość do współdziałania,
• gotowość do pracy indywidualnej,
• odpowiedzialność za działania zawodowe,
• samodzielność,
• punktualność,
• wytrzymałość na długotrwały wysiłek fizyczny,
• odporność na działanie pod presją czasu,
• dokładność,
• dbałość o jakość pracy,
• gotowość do ustawicznego uczenia się,
• zainteresowania techniczne.

Więcej informacji znajduje się w sekcjach: 3.5. Kompetencje społeczne; 3.6. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu.

Wymagania zdrowotne

Do pracy w zawodzie mechanik samochodów ciężarowych wymagany jest dobry ogólny stan zdrowia i sprawność fizyczna. Pod względem wydatku energetycznego praca w tym zawodzie należy do średnio ciężkich. Występują w niej również obciążenia umysłowe związane np. z analizowaniem i rozwiązywaniem problemów.

Do przeciwwskazań uniemożliwiających pracę w zawodzie należy zaliczyć:

• daltonizm,
• choroby narządu słuchu uniemożliwiające kontrolę słuchową pracy samochodów ciężarowych oraz ich zespołów,
• skłonność skóry do uczuleń,
• przewlekłe schorzenia układu oddechowego,
• zaburzenia równowagi i świadomości,
• zaburzenia psychiczne,
• epilepsję i inne stany chorobowe przebiegające z utratą przytomności,
• wady serca uniemożliwiające wykonywanie ciężkich prac fizycznych.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.4. Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie.

Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie

Przepisy nie określają minimalnego wykształcenia dla zawodu mechanik samochodów ciężarowych. Preferowane jest posiadanie dyplomu potwierdzającego nabycie kwalifikacji zawodowych w zawodzie pokrewnym, np.:

• kierowca mechanik, mechanik pojazdów samochodowych, elektromechanik pojazdów samochodowych, uzyskanie którego wymaga ukończenia branżowej szkoły I stopnia (dawniej zasadniczej szkoły zawodowej),
• technik pojazdów samochodowych, uzyskanie którego wymaga ukończenia technikum lub branżowej szkoły II stopnia (od 1 września 2020 r.),
• mechanik pojazdów samochodowych, potwierdzonym tytułami czeladnika lub mistrza uzyskanymi podczas rzemieślniczego przygotowania zawodowego.

Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie

Przy zatrudnianiu w zawodzie mechanik samochodów ciężarowych pracodawcy preferują osoby posiadające świadectwo potwierdzające kwalifikacje:

• AU.04 Eksploatacja środków transportu drogowego,
• MG.12 Obsługa, diagnozowanie oraz naprawa elektrycznych i elektronicznych układów pojazdów samochodowych,
• MG.18 Diagnozowanie i naprawa podzespołów i zespołów pojazdów samochodowych,
• MG.43 Organizacja i prowadzenie procesu obsługi pojazdów samochodowych.

Dodatkowym atutem przy zatrudnieniu mechanika samochodów ciężarowych jest posiadanie świadectwa czeladniczego lub dyplomu mistrzowskiego w zawodzie pokrewnym mechanik pojazdów samochodowych, nadawanego w ramach rzemieślniczego przygotowania zawodowego, po zdaniu egzaminu organizowanego przez Izby Rzemieślnicze.

Dodatkowymi atutami zatrudnianego mechanika samochodów ciężarowych są m.in.:

• posiadanie prawa jazdy uprawniającego do prowadzenia pojazdów ciężarowych (kategoria C lub C+E),
• ukończenie szkoleń z zakresu obsługi specjalistycznych maszyn, urządzeń, przyrządów i narzędzi wykorzystywanych podczas diagnostyki, obsługi i naprawy samochodów ciężarowych,
• znajomość obsługi komputera i programów diagnostycznych,
• posiadanie certyfikatów i świadectw potwierdzających udział w szkoleniach.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.2. Instytucje oferujące kształcenie, szkolenie i/lub potwierdzanie kompetencji w ramach zawodu.

Możliwości rozwoju zawodowego i awansu

Mechanik samochodów ciężarowych:

• na początku ścieżki rozwoju zawodowego zwykle pracuje jako pracownik warsztatów obsługowo-naprawczych specjalizujących się w diagnostyce, obsłudze i naprawie samochodów ciężarowych,
• wykazując się wysoką fachowością i solidnością oraz zdobywając odpowiedni staż pracy w zawodzie (5 – 10 lat), może zostać brygadzistą,
• po uzyskaniu odpowiedniego doświadczenia, może pełnić funkcję doradcy serwisowego w stacjach serwisowych specjalizujących się w diagnostyce, obsłudze i naprawie samochodów ciężarowych,
• może pracować w autoryzowanych stacjach obsługi jako specjalista z zakresu diagnostyki, obsługi i naprawy samochodów ciężarowych,
• może, po ukończeniu branżowej szkoły I stopnia w jednym z zawodów pokrewnych (np. mechanik pojazdów samochodowych), podjąć dalsze kształcenie na kierunkach związanych z mechaniką pojazdową w branżowej szkole II stopnia i po jej ukończeniu oraz zdaniu egzaminu maturalnego ukończyć studia wyższe techniczne na kierunkach mechanicznych lub mechatronicznych (np. mechanika i budowa maszyn, mechatronika),
• może doskonalić umiejętności, uczestnicząc w szkoleniach branżowych, konferencjach, warsztatach tematycznych dotyczących diagnostyki, obsługi i naprawy samochodów ciężarowych,
• może prowadzić własną działalność gospodarczą, świadcząc usługi serwisu i naprawy różnych samochodów ciężarowych.

Możliwości potwierdzania kompetencji

Obecnie (2019 r.) w zawodzie mechanik samochodów ciężarowych nie ma możliwości potwierdzania kompetencji zawodowych w edukacji formalnej.

Mechanik samochodów ciężarowych może potwierdzić swoje kompetencje, przystępując przed Okręgową Komisją Egzaminacyjną do egzaminów potwierdzających kwalifikacje:

• AU.04 Eksploatacja środków transportu drogowego,
• MG.12 Obsługa, diagnozowanie oraz naprawa elektrycznych i elektronicznych układów pojazdów samochodowych,
• MG.18 Diagnozowanie i naprawa podzespołów i zespołów pojazdów samochodowych,
• MG.43 Organizacja i prowadzenie procesu obsługi pojazdów samochodowych.

Po zdaniu powyższych egzaminów istnieje możliwość otrzymania suplementu Europass do wydanych świadectw i dyplomów w języku polskim i/lub angielskim, co ma istotne znaczenie w przypadku poszukiwania pracy za granicą.

Istnieje możliwość potwierdzania kompetencji w pokrewnym zawodzie rzemieślniczym (mechanik pojazdów samochodowych) poprzez zdanie egzaminu organizowanego przez Izby Rzemieślnicze.

Kompetencje zawodowe w edukacji nieformalnej można potwierdzić, kończąc różnego rodzaju kursy i szkolenia z zakresu diagnostyki, obsługi i naprawy pojazdów samochodowych.

Więcej informacji można uzyskać w Bazie Usług Rozwojowych https://uslugirozwojowe.parp.gov.pl oraz Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Osoba zatrudniona w zawodzie mechanik samochodów ciężarowych może rozszerzać swoje kompetencje zawodowe w zawodach pokrewnych:

Pracownik w zawodzie mechanik samochodów ciężarowych wykonuje różnorodne zadania, do których należą w szczególności:

• Z1 Przygotowywanie do pracy stanowiska warsztatowego.
• Z2 Składanie zamówień na nowe części lub materiały.
• Z3 Sporządzanie dokumentacji i rozliczanie kosztów wykonanych prac obsługowo-naprawczych samochodów ciężarowych.
• Z4 Diagnozowanie podzespołów i zespołów samochodów ciężarowych.
• Z5 Wykonywanie prac demontażowych podzespołów i zespołów samochodów ciężarowych.
• Z6 Usuwanie usterek w samochodach ciężarowych.
• Z7 Wykonywanie prac montażowych podzespołów i zespołów samochodów ciężarowych.
• Z8 Kontrolowanie jakości wykonanej naprawy.
• Z9 Przeprowadzanie przeglądów technicznych samochodów ciężarowych.
• Z10 Wykonywanie prac konserwacyjnych elementów samochodów ciężarowych.

Kompetencja zawodowa Kz1: Organizowanie działalności warsztatu mechanicznego obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Kompetencja zawodowa Kz2: Wykrywanie usterek i naprawianie samochodów ciężarowych obejmuje zestaw zadań zawodowych Z4, Z5, Z6, Z7, Z8, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Kompetencja zawodowa Kz3: Przeprowadzanie przeglądów technicznych oraz konserwacji samochodów ciężarowych obejmuje zestaw zadań zawodowych Z9, Z10, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Pracownik w zawodzie mechanik samochodów ciężarowych powinien posiadać kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.

W szczególności pracownik jest gotów do:

• Ponoszenia odpowiedzialności za skutki podejmowanych działań w zakresie naprawy samochodów ciężarowych.
• Przestrzegania ogólnie przyjętych zachowań etycznych, zasad uczciwości oraz rzetelności.
• Podejmowania działania i współdziałania w zespole podczas wykonywania zadań zawodowych mechanika samochodów ciężarowych.
• Dokonywania samooceny i weryfikacji własnego działania w zakresie realizowania zadań zawodowych.
• Rozwijania kompetencji osobistych i zawodowych, w tym ustawicznego aktualizowania wiedzy i podwyższania umiejętności.
• Przestrzegania regulaminów wewnętrznych oraz przepisów BHP.
• Dostosowywania swojego zachowania do zmian w środowisku pracy.
• Wykonywania zadań zawodowych z uwzględnieniem dbałości o powierzony sprzęt warsztatowy oraz pojazdy.
• Oceniania w sposób racjonalny zagrożeń zdrowia oraz dbania o ochronę środowiska.

Pracownik powinien posiadać zdolność właściwego wykonywania zadań zawodowych i predyspozycje do rozwoju zawodowego. Dlatego wymaga się od niego odpowiednich kompetencji kluczowych. Zostały one zilustrowane w formie profilu (rys. 1) ukazującego ważność kompetencji kluczowych dla zawodu mechanik samochodów ciężarowych.

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu mechanik samochodów ciężarowych

Uwaga:

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Kompetencje zawodowe pracownika w zawodzie mechanik samochodów ciężarowych nawiązują do opisów poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji.

Opis zawodu, zadań zawodowych i wymagań kompetencyjnych może stanowić materiał informacyjny dla przygotowania (lub aktualizacji) opisów kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK). Więcej informacji:

• Zintegrowany System Kwalifikacji: https://www.kwalifikacje.gov.pl
• Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji: https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Zatrudnienie w zawodzie mechanik samochodów ciężarowych oferują m.in.:

• prywatne firmy świadczące usługi z zakresu diagnostyki, obsługi i naprawy samochodów ciężarowych,
• przedsiębiorstwa produkcyjne (np. fabryki samochodów ciężarowych),
• instytucje publiczne (np. miejskie zakłady komunikacji).

Miejscem zatrudnienia mogą być także:

• warsztaty obsługowo-naprawcze specjalizujące się w diagnostyce, obsłudze i naprawach samochodów ciężarowych,
• salony sprzedaży samochodów ciężarowych,
• stacje serwisowe,
• autoryzowane stacje obsługi samochodów ciężarowych,
• firmy zajmujące się obrotem częściami do samochodów ciężarowych,
• firmy świadczące usługi przewozowe (diagnostyka, obsługa i naprawa własnego taboru),
• firmy zajmujące się likwidacją i recyklingiem ¹⁶ samochodów ciężarowych,
• przedsiębiorstwa komunikacji samochodowej.

Mechanik samochodów ciężarowych może założyć i prowadzić własną działalność gospodarczą świadczącą usługi z zakresu diagnostyki, obsługi i naprawy samochodów ciężarowych.

Ze względu na bardzo szybki rozwój rynku samochodowego w naszym kraju wzrosło zapotrzebowanie na rynku pracy na dobrze wykształconych fachowców z zakresu naprawy i eksploatacji samochodów ciężarowych. Ważne są przede wszystkim wysokie kwalifikacje, aby można było sprostać wyzwaniom, jakie stawia przed mechanikami samochodów ciężarowych nowoczesna technologia. Najwięcej mechaników samochodów ciężarowych brakuje w województwach mazowieckim oraz dolnośląskim.

Kształcenie

Obecnie (2019 r.) w ramach systemu kształcenia zawodowego w Polsce nie przygotowuje się kandydatów do pracy w zawodzie mechanik samochodów ciężarowych.

Kształcenie w zawodach pokrewnych: mechanik pojazdów samochodowych, elektromechanik pojazdów samochodowych, mechanik motocyklowy, kierowca mechanik oferują branżowe szkoły I stopnia w zawodzie technik pojazdów samochodowych – technika (od 1 września 2020 r. również branżowe szkoły II stopnia).

Kompetencje przydatne do wykonywania zawodu mechanik samochodów ciężarowych można uzyskać, podejmując:

• kształcenie w 5-letnim technikum (od roku szkolnego 2019/2020) oraz w 2-letniej branżowej szkole II stopnia (od roku szkolnego 2020/2021) na podbudowie 3-letniej branżowej szkoły I stopnia w zawodach pokrewnych (szkolnych) technik mechanik lub technik pojazdów samochodowych,
• kształcenie w ramach kwalifikacyjnego kursu zawodowego (dla dorosłych) w zakresie kwalifikacji: AU.04 Eksploatacja środków transportu drogowego, MG.12 Obsługa, diagnozowanie oraz naprawa elektrycznych i elektronicznych układów pojazdów samochodowych, MG.18 Diagnozowanie i naprawa podzespołów i zespołów pojazdów samochodowych, MG.43 Organizacja i prowadzenie procesu obsługi pojazdów samochodowych, które mogą organizować:
  • publiczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe,
  • niepubliczne szkoły posiadające uprawnienia szkół publicznych, prowadzące kształcenie zawodowe,
  • publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego,
  • instytucje rynku pracy prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową, podmioty prowadzące działalność oświatową na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców.

Potwierdzenie ww. kwalifikacji prowadzą (również w trybie eksternistycznym) Okręgowe Komisje Egzaminacyjne.

W zawodzie pokrewnym mechanik pojazdów samochodowych można zdobyć wykształcenie w ramach nauki zawodu w systemie kształcenia rzemieślniczego. Po spełnieniu wymagań formalnych i zdaniu egzaminów można uzyskać tytuł czeladnika a następnie mistrza w zawodzie. Potwierdzenie kompetencji odbywa się w wyniku egzaminu organizowanego przez Izby Rzemieślnicze.

Osoby, które uzyskały powyższe kwalifikacje, mają możliwość otrzymania również suplementu Europass (w języku polskim i angielskim), wydawanego na prośbę zainteresowanego przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne (do dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe) oraz Izby Rzemieślnicze (do świadectwa czeladniczego i dyplomu mistrzowskiego), co ma istotne znaczenie w przypadku poszukiwania pracy za granicą.

Szkolenie

Kandydaci do zawodu mechanik samochodów ciężarowych oraz osoby wykonujące ten zawód mogą podnosić swoje kompetencje zawodowe poprzez kursy i szkolenia organizowane przez:

• wyspecjalizowane instytucje komercyjne, organizacje branżowe,
• instytucje oferujące szkolenia (kursy) w celu potwierdzenia kompetencji wymaganych do wykonywania określonych prac (tzw. uprawnienia zawodowe),
• pracodawców zatrudniających w danym zawodzie,
• producentów maszyn, urządzeń, wyposażenia, narzędzi, materiałów,
• dostawców szkoleń on-line,
• centra, zakłady i ośrodki szkolenia zawodowego.

Zakres tematyczny szkoleń to m.in.:

• podstawy naprawy silników dla początkujących mechaników,
• diagnostyka i naprawa nowoczesnych układów zasilania paliwem,
• obsługa i naprawa układów napędowych samochodów ciężarowych,
• wyposażenie dodatkowe nowoczesnych samochodów ciężarowych,
• nowoczesne układy hamulcowe,
• automatyczne skrzynie biegów stosowane w samochodach ciężarowych.

Organizatorzy tych szkoleń potwierdzają uzyskane przez uczestników kompetencje stosownymi certyfikatami/zaświadczeniami.

Wynagrodzenie (2019 r.) osób pracujących w zawodzie mechanik samochodów ciężarowych waha się najczęściej od 3000 zł do 6500 zł brutto miesięcznie w przeliczeniu na pełen etat.

Poziom wynagrodzenia kształtuje się zazwyczaj:

• w przypadku osób bez doświadczenia zawodowego w zakresie od 3000 zł do 4000 zł brutto miesięcznie,
• po kilku latach pracy i nabyciu pewnego doświadczenia w przedziale od 4000 zł do 6500 zł brutto miesięcznie,
• w przypadku prowadzenia własnej działalności zarobki są adekwatne do zaangażowania i umiejętności, którymi wykazuje się mechanik samochodów ciężarowych.

Poziom zarobków osób wykonujących zawód mechanik samochodów ciężarowych uzależniony jest od:

• szczegółowego zakresu zadań,
• stażu pracy i doświadczenia zawodowego,
• posiadanych uprawnień i wykształcenia,
• sytuacji na lokalnym rynku pracy,
• rodzaju pracodawcy (prywatny, publiczny),
• liczby przedsiębiorstw działających na danym terenie,
• regionu Polski i wielkości aglomeracji,
• koniunktury na rynku pracy.

W zawodzie mechanik samochodów ciężarowych możliwe jest zatrudnienie osób niepełnosprawnych.

Warunkiem niezbędnym jest identyfikacja indywidualnych barier, dostosowanie technicznych i organizacyjnych warunków środowiska oraz stanowiska pracy do potrzeb zatrudnienia osób:

• z niewielką dysfunkcją kończyn górnych (05-R), która nie wyklucza wykonywania bardziej precyzyjnych czynności,
• z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych (05-R), która nie wyklucza możliwości samodzielnego poruszania się oraz wykonywania zadań zawodowych,
• z wadami i dysfunkcją wzroku (04-O) w przypadku możliwości skorygowania ich szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi,
• z dysfunkcją narządu słuchu (03-L), pod warunkiem, że niepełnosprawność ta jest możliwa do skorygowania za pomocą aparatów słuchowych,
• innymi rodzajami niepełnosprawności wynikającymi z chorób układu krążenia, oddechowego, pokarmowego, moczowo-płciowego i innymi, pod warunkiem, że praca nie wymaga znacznego wysiłku fizycznego lub jest zorganizowana w taki sposób, aby pracownik miał możliwość regularnego przyjmowania leków i dokonywania niezbędnych zabiegów pielęgnacyjno-medycznych (np. zastrzyków insulinowych).